Co to jest płaskostopie i jak je leczyć?
Płaskostopie, zwane potocznie platfusem, to stosunkowo częsta deformacja, która pojawia się w momencie zapadnięcia wierzchołka łuku stopy. Skutkuje to tym, że niemal cała podeszwa stopy lub jej znaczna część ma całkowity kontakt z podłożem. Stan ten może być wrodzony lub nabyty. Co trzeba wiedzieć o płaskostopiu i jak je leczyć?
Objawy płaskostopia
Większość osób, które boryka się z łagodnym płaskostopiem, posiada niewiele objawów. Niekiedy niemożliwe jest stwierdzenie płaskostopia gołym okiem. Najczęściej spotykaną dolegliwością jest ból w okolicy śródstopia, pojawiający się np. po spacerze, wchodzeniu po schodach lub innej aktywności fizycznej. Ból ten ma tendencję do nasilania się podczas ruchu, a czasem może towarzyszyć mu opuchlizna wzdłuż wewnętrznej strony kostki i łuku stopy. Ból bioder, kolan oraz dolnej części pleców to także częste objawy, gdyż nieprawidłowości związane z płaskostopiem mogą powodować nadmierne i chroniczne obciążenie stawów.
Z czasem nawet proste czynności, takie jak stawanie na palcach, mogą powodować bardzo silny ból lub same w sobie być niemożliwymi do wykonania. Wpływ na to ma fakt, że płaskostopiu często towarzyszy zapalenie stawów, które również znacząco ogranicza zakres ruchów stopy. Może to radykalnie wpływać na sposób chodzenia. Warto jednak wiedzieć, że według różnych szacunków nawet 20% światowej populacji ludzkości posiada pewne formy płaskostopia, które często nie są żadnym zagrożeniem dla zdrowia czy jakości życia.
Przyczyny i konsekwencje płaskostopia
Płaskostopie jest zazwyczaj powiązane z nadmierną pronacją stopy. W przeciwieństwie do normalnego ruchu, w czasie którego podczas wykonywania kroku stopa równomiernie toczy się po podłożu (od pięty do palców), nadmierna pronacja ma miejsce, gdy łuk stopy zbytnio się obniża, zaburzając tym samym naturalną motorykę chodu. Przyczyną tego może być wada wrodzona lub zmiany w anatomii, będące konsekwencją urazów, ciąży, otyłości lub osłabienia mięśni i stawów stóp, co nierzadko spowodowane jest różnymi chorobami.
Osoby, które cierpią na płaskostopie, cechują się mniejszą odpornością na nacisk i wstrząsy. Prowadzi to do stałego obciążenia nie tylko stóp, ale także kostek i kolan. Płaskostopie bardzo często powoduje także nadmierną rotację piszczeli. Przechylenie stopy do wewnątrz, które jest typowe dla osób z platfusem, dodatkowo obciąża więzadła i ścięgna kończyn, czego częstą konsekwencją jest ból kolan i zapalenie ścięgna Achillesa.
Leczenie płaskostopia
Diagnoza płaskostopia zazwyczaj obejmuje fizykalne badanie stopy, które powinno być poparte badaniami obrazowymi. Kuracja może różnić się w zależności od wieku pacjenta, jednak najczęściej składa się z odpowiednio dobranych ćwiczeń. Leczenie chirurgiczne jest zarezerwowane tylko dla cięższych przypadków.
Zasadniczo istnieją dwa rodzaje zabiegów chirurgicznych, które najczęściej są stosowane w leczeniu płaskostopia. Zwykle jest to chirurgia rekonstrukcyjna, której skutkiem jest zmiana położenia ścięgien i stawów, co z kolei ma wpływ na ułożenie stopy. Inna procedura polega na zastosowaniu implantu, którego zadaniem jest wsparcie łuku. Zawsze jest on umieszczany w tylnej części stopy.
Leczenie płaskostopia u dzieci
Płaskostopie u najmłodszych dzieci zwykle nie wymaga leczenia, gdyż prawidłowy łuk stopy wykształcają się w wieku dojrzewania. Dzieci, które często chodzą boso po zróżnicowanym terenie, mają mniejsze szanse na pojawienie się płaskostopia, z kolei chodzenie w pełnych, ciężkich butach przynosi odwrotny efekt, gdyż zwiększa ryzyko rozluźnienia się więzadeł stopy. Najczęściej stosowanym rodzajem terapii jest gimnastyka stóp.
Stosowanie wkładek ortopedycznych rzadko przynosi oczekiwane rezultaty. Wyjątek stanowi tu jedynie wrodzona deformacja, w przypadku której włożenie wkładki do buta może przynieść rezultaty. Jeśli jednak schorzenie jest poważne, interwencja chirurgiczna powinna mieć miejsce jak najwcześniejszej, kiedy struktura kostna jeszcze się rozwija.
Leczenie płaskostopia u dorosłych
Jeśli płaskostopie u dorosłych nie powoduje komplikacji ruchowych i zdrowotnych, leczenie nie jest potrzebne. Osoby dotknięte uporczywymi i poważnymi objawami płaskostopia powinny jednak zdecydować się na kurację, na przykład przy pomocy gimnastyki stóp lub terapii zachowawczej. Dolegliwości bólowe mogą być też złagodzone za pomocą leków przeciwzapalnych oraz przeciwbólowych.
